Sàn Upcom Là Gì? Điều Kiện Niêm Yết Và Cách Giao Dịch Ra Sao?

Vẫn còn nhiều nhà đầu tư thắc mắc về sự tồn tại của các công ty được niêm yết trên sàn chứng khoán, vì sao có công ty đang niêm yết, những công ty cũng hoạt động kinh doanh khá tốt nhưng lại chưa có dấu hiệu lên sàn. Khi nói đến một nơi tập trung chứng khoán với khối lượng khổng lồ trên thị trường, không thể bỏ qua sàn Upcom – sàn giao dịch nổi tiếng hiện nay.

Vậy sàn Upcom là gì? Điều kiện niêm yết trên sàn chứng khoán Upcom là gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Sàn Upcom là gì?

Sàn chứng khoán Upcom là nơi giao dịch chứng khoán của công ty đại chúng chưa được niêm yết (tiếng Anh: Unlisted Public Company Market – UPCoM) thuộc trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX). Upcom là sàn giao dịch “trung chuyển”, được thiết lập để khuyến khích các công ty chưa niêm yết tham gia vào thị trường chứng khoán.

Công ty tham gia vào sàn UPCom phải là công ty đại chúng chưa niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán và chứng khoán phải được đăng ký lưu ký ở trung tâm lưu ký (VSD).

Sàn UpCoM ra đời vào ngày 01/01/2009, lúc mới đầu chỉ có khoảng 10 doanh nghiệp tham. Tuy nhiên, sau nhiều năm hoạt động, đến nay sàn UPCoM đã có hơn 500 cổ phiếu, vượt qua cả sàn HOSE và HNX về số lượng doanh nghiệp tham gia.

Các công ty đại chúng thực hiện đăng ký giao dịch trên sàn Upcom cần phải chú ý đáp ứng được 2 điều, đó là: 

• Công ty đại chúng không niêm yết tại sàn giao dịch HOSE và sàn HNX.
• Chứng khoán của công ty phải đăng ký lưu ký tại trung tâm lưu ký đầy đủ (VSD)

Khi giao dịch trên sàn Upcom, tức nhà đầu tư có sự giao dịch tập trung và có sự quản lý, nên được sự bảo vệ của pháp luật. Khi giao dịch ở sàn Upcom cũng yêu cầu về thông báo thông tin nhất định như BCTC hàng năm. Nhưng phải nói rằng độ minh bạch và tính công khai và chất lượng doanh nghiệp còn thua xa HNX, đặc biệt là HOSE

Tuy nhiên, Upcom là bộ duyệt tốt, là bước đệm của cổ phiếu niêm yết trên sàn chính HOSE và HNX.

Có thể bạn quan tâm: 

• Cổ tức là gì? Tỷ lệ chi trả cổ tức (Dividend Payout Ratio) là gì?
• Chứng quyền là gì? Thông tin về Chứng quyền đầy đủ từ A – Z

Các Doanh nghiệp niêm yết trên sàn Upcom

Sàn Upcom hiện tại có số lượng doanh nghiệp niêm yết trên đó lớn nhất (Chiếm 50% với hơn 800 mã, trong tổng số 3 sàn).

Tính thanh khoản của nhiều cổ phiếu còn rất thấp, thậm chí là không có thanh khoản. Nhưng vẫn có những mã cổ phiếu hàng khủng được niêm yết tại sàn Upcom. Trước đây có Tổng công ty hàng không Việt Nam mã HVN (Vietnam Airlines) niêm yết tại sàn Upcom, trước khi chuyển lên sàn HOSE vào ngày 07/05/2019.

Hiện tại còn rất nhiều hàng khủng, cũng như những doanh nghiệp nổi tiếng vẫn còn niêm yết tại sàn Upcom. Như:

• SDI: Công ty lớn do Vingroup nắm giữ 94%, và đang quản lý các dự án như Vinhomes Riverside, Vinhomes Gardenia…
• CTCP Tài nguyên Masan (Masan Resources – MSR) và CTCP Hàng tiêu dùng Masan (Masan Consumer – MCH): Hàng những công ty con thuộc hàng khủng của tập đoàn Masan.
• Tổng Công ty cổ phần Đầu tư Quốc tế Viettel (Mã VGI): Đây là công ty phụ trách đầu tư của Viettel ra nước ngoài, như các mạng viễn thông ở Campuchia, Lào, Haiti…

Những doanh nghiệp tên tuổi khác mà bạn có thể biết như:

• CTCP Viễn thông FPT (FOX): Cung cấp mạng cáp quang FPT
• CTCP Đường Quảng Ngãi (QNS): Chủ của thương hiệu Sữa đậu nành Vinasoy, Fami
• CTCP Tập đoàn Lộc Trời (LTG), làm trong lĩnh vực nông nghiệp, khá nổi ở miền Tây
• Tổng CTCP May Việt Tiến (VGG): Với các thương hiệu áo quần Việt Tiến dành cho dân công sở.
• CTCP lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR): chuyên về quản lý và vận hành nhà máy lọc dầu Dung Quốc.

Tham gia vào sàn Upcom có những ưu điểm gì?

Sàn giao dịch Upcom có một số lượng nhà đầu tư tham gia thuộc top đầu của Việt Nam, chứng tỏ sàn giao dịch này có rất nhiều ưu điểm nổi bật Cụ thể là:

• Sàn Upcom hoạt động công khai, minh bạch cam kết mang lại sự an toàn và uy tín cho khách hàng. Dưới sự giám sát, quản lý trực tiếp từ trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội, sàn Upcom được đánh giá tốt hơn so với sàn OTC.
• Nhà đầu tư có thể tiếp cận đến rất nhiều doanh nghiệp tốt thông qua cổng thông tin của sàn HNX, vì sự liên kết chặt chẽ của hai sàn này mà quá trình giao dịch tập trung diễn ra nhanh chóng và dễ dàng, an toàn cho cả người bán lẫn người mua.
• Việc giao dịch cổ phiếu qua hệ thống sàn được thực hiện đơn giản và an toàn cho cả người mua – người bán
• Khi đưa cổ phiếu lên sàn Upcom tốt hơn với các công ty chưa từng niêm yết hiểu hơn về chứng khoán. Đồng thời các công ty có cơ hội tiếp cận với các nhà đầu tư khác rộng rãi hơn, thuận lợi cho việc niêm yết lên sàn chứng khoán HNX hoặc HOSE sau này.

Nhược điểm khi tham gia giao dịch trên sàn chứng khoán Upcom

Tuy nhiên, sàn chứng khoán Upcom vẫn còn một số hạn chế cho các nhà đầu tư. Bao gồm:

• Tính rủi ro của chứng khoán tại sàn Upcom cao hơn so với những sàn khác. Cũng vì vậy mà mức giá giao dịch khá thấp. Nhà đầu tư vẫn có thể kiếm được tiền lời nếu chịu nghiên cứu và tìm hiểu kỹ.
•  Một số mã chứng khoán không còn giao dịch, tính thanh khoản thấp.
•  Sàn Upcom thích hợp để đầu cơ hơn là đầu tư. Bởi biên độ giao động của sàn là cộng trừ 15%. Trong khi các sàn HNX là cộng trừ 10% và sàn HOSE là cộng trừ 7.5%.
•  Nếu so sánh với hai sàn lớn là HOSE và HNX thì tiêu chuẩn của sàn Upcom thấp hơn.

3 nhóm cổ phiếu trên sàn Upcom

Để nâng cao chất lượng cổ phiếu giao dịch sàn Upcom, thì Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội, tạo ra rổ chỉ số Chỉ số Upcom Premium với những yêu cầu nghiêm ngặt và đánh giá cao hơn hẳn so với mặt bằng cổ phiếu Upcom. Các cổ phiếu được lựa chọn vào rổ chỉ số UPCoM Premium phải đáp ứng các tiêu chí về tình hình tài chính và ý thức tuân thủ quy định pháp luật về công bố thông tin trên TTCK.

Để thuận lợi cho nhà đầu tư quan sát, Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội, chia các mã chứng khoán ở sàn Upcom theo 3 nhóm dựa vào qui mô. Gồm: UPCoM Large, UPCoM Medium, UPCoM Small.

• Upcom Large: là nhóm tập hợp những cổ phiếu của tổ chức phát hành có vốn chủ sở hữu ít nhất là 1.000 tỷ đồng.
• Upcom Medium: gồm những cổ phiếu có vốn chủ sở hữu từ 300 tỷ đồng đến dưới 1.000 tỷ đồng.
• Upcom Small: gồm những cổ phiếu có vốn chủ sở hữu từ 10 tỷ đồng đến dưới 300 tỷ đồng.

3 nhóm cổ phiếu ở sàn Upcom nói trên được chia ra dựa theo quy mô của doanh nghiệp phát hành. Những công ty càng lớn, cổ phiếu của họ sẽ càng có giá trị và duy trì tăng trưởng trong dài hạn, ít biến động. Các công ty nhỏ hơn mặc dù giá trị cổ phiếu thấp, tuy nhiên thu nhập của cổ đông sẽ có sự đột phá nhanh chóng.

Vì vậy lựa chọn sở hữu cổ phiếu nào cho phù hợp với mục tiêu đầu tư của mình là điều rất quan trọng.

Điều kiện niêm yết trên sàn chứng khoán Upcom

Sàn UPCOM là sàn chứng khoán lớn thứ 3 do đa số các công ty không được niêm yết trên 2 sàn HNX và HOSE sẽ lên sàn này. Đây được xem là một trong những sàn chứng khoán đại chúng cho phép các công ty chưa đủ điều kiện niêm yết hoặc bị hủy niêm yết hoạt động giao dịch.

Và điều kiện để các cổ phiếu được lên 2 sàn lớn HOSE và HNX phải trải qua tối thiểu 2 năm chào bán ra công chúng trên sàn UPCom

Hiện nay số lượng các công ty muốn niêm yết trên sàn Upcom nhiều nên Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội đưa ra các quy định rõ ràng như sau: 

• Về vốn điều lệ: Công ty muốn niêm yết cổ phiếu trên sàn Upcom tính từ thời điểm chào bán phải có trên 10 tỷ đồng vốn điều lệ với giá trị đúng trên sổ kế toán.
• Năm liền trước năm đăng ký chào bán ra đại chúng phải có lãi và không có lỗ luỹ kế tính đến năm đăng ký chào bán.
• Hoạt động chào bán và niêm yết cổ phiếu với các phương án và cách dùng vốn thu được của công ty đã được Đại hội đồng cổ đông thông qua.

Cách thức giao dịch trên sàn Upcom

Để có thể thu được lợi nhuận, trở thành nhà đầu tư “triệu đô” trên sàn Upcom, bạn cần phải tìm hiểu rõ về các cách thức giao dịch trên sàn Upcom. Cụ thể:

Hình thức giao dịch

Sẽ có hai hình thức thỏa thuận cho các nhà đầu tư, bao gồm:

• Thỏa thuận thông thường: Bên mua và bên bán sẽ thỏa thuận với nhau về khối lượng giá mua bán cổ phiếu. Sau đó công ty chứng khoán nhập kết quả giao dịch vào hệ thống đầy đủ.
• Thỏa thuận điện tử: Đại diện bên giao dịch sẽ nhập lệnh và điều kiện đưa ra, chọn lệnh đối ứng theo đúng mục đích giao dịch. 

Thời gian giao dịch

Sàn Upcom có quy định cụ thể về thời gian giao dịch trong ngày:

• Buổi sáng bắt đầu từ 9h đến 11h30
• Buổi chiều bắt đầu từ 13h30 đến 15h

Trong ngày, chỉ diễn ra duy nhất một phiên vào buổi sáng và một phiên vào buổi chiều, đối với phương thức khớp lệnh liên tục. Còn phương thức giao dịch thỏa thuận, thì không có quy định về số lần đặt lệnh cũng như thời gian, chỉ cần đảm bảo thực hiện khi sàn đang hoạt động.

Sàn sẽ không mở cửa vào thứ bảy và chủ nhật hằng tuần, đối với những ngày lễ, sàn thực hiện nghỉ theo quy định của Luật lao động nước ta.

Nguyên tắc khớp lệnh

Sàn Upcom thực hiện theo hai nguyên tắc khớp lệnh là:

• Ưu tiên về thời gian: Nếu có cùng mức giá, ai đặt lệnh trước thì được ưu tiên thực hiện trước.
• Ưu tiên về giá: Giá bán thấp hơn được xếp trước nếu bạn trong vị thế bán. Giá mua cao hơn được xếp trước nếu bạn trong vị thế mua.

Việc đặt giá mua/ bán, sẽ thay đổi trong biên độ cộng trừ 15% so với giá tham chiếu trên thị trường. Bạn có thể đặt ở mức giá trần/ sàn hoặc sát trần/ sát sàn tùy đánh giá khả năng sinh lời của lần đặt lệnh này.

Đơn vị giao dịch

Sàn Upcom chia cổ phiếu ra thành những lô khác nhau:

• Lô chẵn: 100 cổ phiếu và bội số của 100. Vd: 200, 1.500, 10.300 … Bạn sẽ thấy nó hiển thị ở bản điện tử nếu bạn đặt lệnh
• Lô lẻ: 1-99 cổ phiếu, thường nếu NĐT bán lô lẻ thì bạn mới mua lô lẻ được. Lô lẻ không khớp được với lô chẵn. Nên lô lẻ thường không có tính thanh khoản. Chỉ nên đặt mua lô chẵn.
• Bước giá: 100 đồng. Tức là đặt 15.600 thì được, đặt 15.650 đồng thì không được

Về lô chẵn

Ở ảnh trên, bạn sẽ thấy chỉ hiện thị lô chẵn. Tuy nhiên đã lược bỏ bớt 1 số 0 cho dễ nhìn.

Ví dụ bên bán: Giá 1 là 12.00 và KL1 là 23,20. Điều này được hiểu là cổ phiếu BSR đã có sẵn hàng để bán có số lượng cổ phiếu là 23.200 cổ phiếu với giá 12.000 đồng. Tương tự với các mức giá và số lượng cổ phiếu đang sẵn sàng để bán hay mua khác.

Về lô lẻ

Như bạn thấy, vì sàn Upcom có bán lô lẻ nên ở phần khớp lệnh giao dịch, tổng cộng giao dịch có các con số lẻ (dưới 100 cổ phiếu). Lô lẻ là rất khó mua bán, và thường khi bán không được giá như lô chẵn. Nên khuyến khích nhà đầu tư không nên mua lô lẻ.

Ví dụ ngày 08/07 có: Khối lượng khớp lệnh là 640,079 có số lẻ là 79 ở cuối.

Về bước giá

Bước giá ở sàn Upcom là 100 đồng nên bạn sẽ không thấy sàn Upcom giá như 11.75 đồng. Điều này cho thấy về bước giá sàn Upcom khác với sàn HOSE.

Đơn vị Yết giá

Sàn Upcom quy định đơn vị yết giá như sau:

• Đối với cổ phiếu: 100 đồng.
• Với trái phiếu và các giao dịch thỏa thuận giữa các công ty thì không có quy định đơn vị yết giá.

Biên độ giao động

Đối với sàn Upcom, biên độ giao động được quy định như sau:

• Đối với cổ phiếu: ± 15% so với giá tham chiếu
• Cổ phiếu trong ngày giao dịch đầu tiên: ± 40% so với giá tham chiếu.

Ví dụ mã BSR ở trên, giá tham chiếu trong khung màu vàng là 18.8. Nhà đầu tư sẽ đặt lệnh trong khoảng 15% so với giá 18.8. Điều đó đồng nghĩa:

• Giá trần = 18.8 + 15% X 18.8 = 21.62. Vì bước giá 100 đồng, nên giá trần sẽ làm tròn xuống là 21.600
• Giá sàn = 18.8 – 15% X 18.8 = 15.98. Vì bước giá 100 đồng nên giá sàn sẽ làm tròn lên là 16.000.

Thực tế, trên bảng giá sàn Upcom đã hiển thị sẵn giá trần và giá sàn – bên cạnh cột màu vàng). Bạn chỉ được đặt lệnh trong đoạn giá trần sàn này.

Lệnh giao dịch trên sàn Upcom

Đối với các sàn như HOSE và HNX, thì có nhiều lệnh để bạn có thể đặt như các lệnh thị trường (ATC, OTC, MP…). Nhưng ở sàn Upcom chỉ có 1 lệnh đặt duy nhất đó là lệnh giới hạn (lệnh LO). Đây là lệnh mà nhà đầu tư muốn mua cổ phiếu giá bao nhiêu thì đặt ra giá bấy nhiêu, trong phạm vi giá trần và giá sàn.

Ngay khi được nhập vào hệ thống, lệnh này đã có hiệu lực, chỉ khi bị hủy bỏ hoặc kết thúc phiên giao dịch mới hết hạn. Vậy, trong trường hợp nhà đầu tư muốn sửa lệnh hoặc hủy lệnh khi mà lệnh vẫn đang có hiệu lực thì phải làm sao?

Sàn Upcom có quy định cụ thể như sau:

Việc hủy lệnh giới hạn, chỉ có hiệu lực đối với lệnh gốc chưa được khớp, tức là chưa diễn ra giao dịch hoặc phần còn lại của lệnh gốc chưa thực hiện. Nếu bạn sửa khối lượng giảm, thì thứ tự ưu tiên của lệnh vẫn giữ nguyên. Còn sửa khối lượng tăng, thì thứ tự ưu tiên được tính kể từ khi lệnh sửa được nhập vào, thứ tự cũ bị xóa bỏ.

Sửa, hủy lệnh trong phiên giao dịch

Ở sàn Upcom, bạn chỉ được chỉ được phép sửa, đổi giá cổ phiếu, khối lượng mua bán khi lệnh ban đầu chưa khớp lệnh. Hoặc chỉ được sửa đổi hủy đối với phần cổ phiếu còn lại khi lệnh gốc chưa mua bán hết. Nếu lệnh gốc đã hoàn thiện xong thì không thể nào sửa hoặc hủy lệnh nữa.

• Đối với trường hợp sửa tăng khối lượng lên: Ưu tiên lệnh sau khi sửa, sẽ được nhập vào hệ thống
• Đối với trường hợp sửa giảm khối lượng: Thì thứ tự ưu tiên khớp không thay đổi, như lệnh ban đầu.

Lưu ý về chỉ số Upcom Premium

Chỉ số Upcom Premium chỉ có trên sàn Upcom, nó là cơ sở để lọc ra một rổ các cổ phiếu tốt nhất trên thị trường. Chỉ số này được trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội tạo ra với những yêu cầu đánh giá rất nghiêm ngặt. Để được lựa chọn vào rổ chỉ số Upcom Premium, tổ chức phát hành phải đảm bảo những tiêu chí về kinh tế tài chính cũng như luật pháp quy định tại Trung tâm chứng khoán.

Theo đó:

• Công ty cần có vốn điều lệ từ 120 tỷ trở lên, tình hình kinh doanh có lãi, không lỗ lũy kế trong những năm liền kề. Hoặc có vốn điều lệ từ 30 tỷ trở lên, cùng với tỷ lệ lợi nhuận sau thuế chia cho vốn chủ sở hữu lớn hơn 5%, đảm bảo không lỗ lũy kế.
• Công ty thực hiện kế toán, kiểm toán độc lập, công bố báo cáo tài chính công khai của năm tài chính gần nhất trong thời gian quy định cụ thể.

Sàn Upcom sau khi đưa ra danh sách những cổ phiếu thuộc rổ chỉ số Upcom Premium, lại chia ra thành 3 nhóm nhỏ khác là UpCom Large, Upcom Medium và Upcom Small như đã nói ở trên.

Có nên giao dịch chứng khoán trên sàn Upcom không?

Đầu tiên chúng ta có thể thấy được giá chứng khoán của sàn Upcom sẽ thấp hơn so với những sàn như HOSE, HNX,… Nên bạn có thể nắm giữ được chứng khoán tốt với giá hời.

Thứ hai, sàn Upcom ngày càng trở nên phổ biến và được nhiều nhà đầu tư lựa chọn khi có nhu cầu giao dịch, mua bán cổ phiếu.

Một số cổ phiếu có giá trị cao hiện đang được giao dịch trên sàn Upcom như:

• Cổ phiếu công ty SDI – Công ty CP và phát triển Đô thị Sài Đồng, hiện đang quản lý rất nhiều dự án khủng của Vingroup như Vinhomes Riverside, Vinhomes Gardenia,…
• Công ty CP Masan và công ty tiêu dùng Masan – các công ty con của tập đoàn Masan. Sở hữu cổ phiếu của những doanh nghiệp này sẽ mang lại cho bạn một khoản lợi lớn.

Kết luận

Bài viết trên đã chia sẻ toàn bộ những thông tin về sàn Upcom, cách thức để niêm yết trên sàn Upcom. Với những kiến thức tài chính mới, mong là sẽ giúp được nhà đầu tư có được cái nhìn chính xác về sàn Upcom nói chung, thị trường chứng khoán nói riêng. Chúc bạn đầu tư thành công và hiệu quả nhất.

Thông tin được biên tập bởi: taichinh24h.com.vn

Tài Chính 24h cập nhật Giá vàng – Tỷ giá Ngoại tệ – Lãi suất – Cung cấp kiến thức về Tài chính, Forex, Chứng khoán. Với đội ngũ content có nhiều năm kinh nghiệm hy vọng sẽ mang lại cho bạn những bài viết chất lượng.